İran’da Parlamento ve Uzmanlar Meclisi seçimleri: Katılımın düşük olması bekleniyor

İran’da cuma günü yapılacak parlamento seçimlerine katılım oranının düşük kalacağı söyleniyor.

Seçimlerde oy vermeyeceğini söyleyenler ise ekonominin çöküşünü, kitlesel protestoları, Tahran’ın nükleer programı nedeniyle Batı ile yaşanan gerginlikleri ve İran’ın Ukrayna’daki savaşta Rusya’ya verdiği desteği öne sürüyor.

Resmi olarak İslami Danışma Meclisi olarak bilinen ve görev süresi dört yıl olan 290 üyeli parlamentoda 15.000’den fazla aday sandalye için yarışıyor.

İran seçim komitesi başkanı Muhammed Rıza Gulamriza, adayların yüzde 12’sinin kadın olduğunu kaydetti.

Kanuna göre parlamento, yürütme organını denetler ve anlaşmaları oylar. Pratikte İran’da mutlak güç dini lider Ayetullah Ali Hamaney’e ait.

Ülkenin yasama organına, eski Devrim Muhafızları generali olan parlamento başkanı Muhammed Bagher Kalibaf başkanlık ediyor.

İranlılar ayrıca, ülkenin 84 yaşındaki Hamaney’den sonra yeni dini liderini atayacak olan 88 sandalyeli Uzmanlar Meclisi’nin sekiz yıllık üyelerine de oy verecek.

Associated Press’in yakın zamanda röportaj yaptığı 21 İranlıdan yalnızca beşi oy vereceğini söyledi. Bunlardan 13’ü oy vermeyeceğini, 3’ü ise kararsız olduğunu söyledi.

2022 yılında İran’da 22 yaşındaki Mahsa Amini’nin polis nezaretinde öldürülmesinden bu yana ülke çapındaki protestolarda 500’den fazla kişi öldü ve 22.000’den fazla kişi tutuklandı.

Seçimleri boykot çağrısı

Aralarında hapisteki Nobel Barış Ödülü sahibi kadın hakları savunucusu Narges Mohammadi’nin de bulunduğu kişiler seçim boykotu çağrısında bulundu.

Muhammedi açıklamasında, “Gaddar ve gaddar baskıları, sokaklarda gençlerin öldürülmesi, infazları, kadın ve erkeklere yönelik hapsedilmesi ve işkence edilmesiyle İslam Cumhuriyeti, ulusal yaptırımları ve küresel utancı hak ediyor” dedi.

İranlı dini lider Ayetullah Ali Hamaney, bunun ulusal bir görev olduğunu söyleyerek insanları oy kullanmaya çağırdı.

Hamaney, “Oy vermemenin hiçbir mantığı yok. Oy vermemek ülkenin hiçbir sorununu çözmez. Seçimler zayıf çıkarsa herkes zarar görür.”

ISPA kamuoyu araştırma enstitüsü Ekim ayında seçim anketleri yapmasına rağmen sonuçlar açıklanmadı.

İbrahim Reisi’nin kazandığı 2021 seçimlerinde katılım oranı %49 ile cumhurbaşkanlığı oylamasında kaydedilen en düşük oran oldu.

Son seçimlerde katılım oranı yüzde 42’de kalmıştı.

2020 yılında yapılan milletvekili seçimlerinde 57 milyon 718 bin 159 seçmen oy kullanma hakkına sahip oldu ve seçmenlerin %42’si sandık başına gitti.

Bu katılım oranı, 1979 İran devriminden sonra yapılan seçimlerde en düşük katılım oranı olarak kayıtlara geçti.

İran’da 1979 Devrimi’nden bu yana her 4 yılda bir başkanlık ve 290 sandalyeli Parlamento, Uzmanlar Meclisi seçimleri ise 8 yılda bir yapılıyor.

REKLAM

Koruma Konseyi tarafından incelenen adaylar arasından uygun görülmeyen adayların başvuruları reddedilir.

Ülkenin 8 yıldır cumhurbaşkanı olan Hasan Ruhani’nin adaylığı kabul edilmedi. Ruhani’nin red gerekçesini soran 3 dilekçesi Koruma Konseyi tarafından yanıtsız kaldı.

İranlılar ne diyor?

AP’ye konuşan bazı kişiler, seçimlerden uzak durmalarının nedeninin İran’daki ekonomik zorluklar olduğunu söyledi.

Enflasyonun yüzde 50 civarında olduğu, İranlı gençlerde işsizliğin ise yüzde 20 civarında olduğu belirtiliyor.

“Oy vermeyeceğim. Hükümetteki benzer düşünen insanların birlikte çalışabileceği ve benim için daha iyi bir hayat yaratabileceği umuduyla 2021’de başkan olması için Reisi’ye oy verdim. Karşılığında her şeyin fiyatı hızla artıyor.” Güney Tahran’da yaşayan 55 yaşındaki meyve tüccarı Hashem Amani şöyle konuştu: dedi.

REKLAM

53 yaşındaki taksi şoförü Morteza da hayal kırıklığını şöyle dile getirdi: “Neden oy vereyim? Geçmişte birçok kez oy verdim ama üç kızımın eğitimi için para ödüyorum. Hala kiracıyım ve değilim. sürekli olarak daha fakir bir bölgeye taşınıyoruz.”

42 yaşındaki Marzieh Moqaddam gibi diğerleri de oy kullanacaklarını söyledi.

Oy vermeyi dini bir görev olarak gören Mukaddam, ülkenin “başörtüsü gibi bir İslami kültür geliştirmesi” gerektiğini söyledi.

Ancak 32 yaşındaki banka yetkilisi Abbas Kazemi, İran parlamentosunu onlarca yıldır kontrol eden aşırılık yanlılarının etkisinden kendisini korumak için sandık başına gideceğini söyledi.